رتبه جهانی ایران در "نشاط اجتماعی"/راهکارهای کاهش عاطفه منفی در کشور

به گزارش پایگاه خبری راد،  شادی و نشاط به عنوان یکی از احساسات ریشه‌ای مثبت و یکی از ضروری‌ترین خواسته‌های فطری و نیازهای روانی انسان، نقش تعیین کننده‌ای در تأمین سلامت فرد و جامعه داشته و از آنجا که شادی همواره با خرسندی، خوش‌بینی و امید و اعتماد همراه است، می‌تواند نقش تسریع کننده‌ای در فرآیند توسعه جامعه داشته باشد. بر همین مبناست که از سال  ۲۰۰۰ میلادی به بعد در نگاه سازمان ملل برای تعیین سطح توسعه یافتگی کشورها، متغیرهای نشاط یا شادکامی، امید به آینده، خشنودی و رضایتمندی افراد جامعه نیز به عنوان یک متغیر کلیدی وارد محاسبات شده است؛ به این صورت که اگر مردم یک جامعه احساس شادکامی، خشنودی و رضایتمندی نکنند، نمی‌توان آن جامعه را توسعه یافته _ به ویژه در حوزه توسعه اجتماعی _ قلمداد کرد.

گام نهادن در مسیر توسعه و یا ایجاد جامعه‌ای که در آن آرامش و سعادت محقق شود، به زمینه یا مقدماتی نیاز دارد که با  اتکا به آن‌ها، تحقق می‌یابد. از جمله این مقدمات، نشاط اجتماعی است.

از طرفی هم نشاط در فرایند رابطه فرد با جامعه و گروه تحقق پیدا می‌کند. در واقع، نشاط از منظر اجتماعی، عضوی از خانواده و چهارچوب مفهومی کیفیت‌های زندگی، رضایت‌مندی اجتماعی، امنیت اجتماعی، سلامت اجتماعی، رفتار های جمعی و فراغت است. این مفاهیم به نوعی متناظر با نشاط و شادمانی‌اند. همچنین، نشاط اجتماعی به عنوان یکی از مهم‌ترین و موثرترین شاخص‌های اجتماعی در گسترش احساس رضایت عمومی از زندگی، گسترش تعاملات اجتماعی سازنده، رشد اعتماد عمومی و مشارکت همه جانبه اجتماعی به شمار می‌رود.

نشاط اجتماعی در جوانان

صدیقه خادم _ کارشناس سلامت روان وزارت بهداشت  همزمان با نخستین روز هفته سلامت روان که از سوی وزارت بهداشت با عنوان "نقش شادی و نشاط در سلامت روان جوانان و نوجوانان" نامگذاری شده می‌گوید: جوانان به عنوان سرمایه‌های انسانی هر جامعه‌ای هستند. در هر جامعه‌ای پویاترین گروه‌های آن را قشر جوانان تشکیل می‌دهند و شادابی این قشر از جامعه تا حد زیادی لازمه سلامت و شادی بسیاری از آحاد جامعه است.

وی ادامه می‌دهد: بررسی‌های علمی نشان می‌دهد مشارکت اجتماعی سهم عمده‌ای در نشاط اجتماعی جوانان دارد. امروزه ضرورت و اهمیت مشارکت واقعی جوانان در تمامی سطوح و جوانب مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی برای دستیابی به یک توسعه پویا و فعال بر هیچ اندیشمندی پوشیده نیست؛ چرا که این مشارکت همه جانبه از بی‌تفاوتی، تک‌روی و عدم حس تعاون و تحرک و تمایل به تامین محدود و شخصی در میان اعضای جامعه و جوانان جلوگیری می‌کند، نابرابری‌ها را کاهش می‌دهد، همبستگی و وحدت را تقویت می‌کند و در نهایت، موجب رضایت‌مندی و نشاط اجتماعی در جوانان می‌شود.

خادم در ادامه می‌گوید: مجهز بودن جوانان به نشاط اجتماعی، باعث ایمنی آن‌ها در برابر مشکلات می‌شود و آنان به راحتی می‌توانند با شرایط متغیر زندگی، منطبق شوند و نقشی مفید در جامعه داشته باشند. بنابراین افزایش نشاط اجتماعی در جوانان باعث کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود.

وی با بیان اینکه  نشاط به نوعی محصول رضایت ذهنی افراد از زندگی‌شان است، می‌گوید: مشخص کردن رضایت ذهنی مستلزم مشاهده دو عامل اساسی احساس آنی رضایت یا نا خشنودی افراد و کیفیت ارزیابی کلی افراد از زندگی‌شان است.

وی افزود: گزارش جهانی نشاط تلاش کرده تا متغیرهایی را که  نشاط اجتماعی بازنمایی می‌کند، به متغیرهای اجتماعی عینی‌تری نسبت بدهد.  نتایج این محاسبات استخراج شش متغیر در بازنمایی نشاط اجتماعی است. سرانه‌ تولید ناخالص داخلی، حمایت اجتماعی، امید به زندگی، آزادی اتخاذ تصمیم‌های اصلی زندگی (آزادی انتخاب رشته‌ تحصیلی، شغل، آزادی عمل در زندگی روزمره)، سخاوت و ادراک فساد، شش متغیر نامبرده هستند. 

خادم درباره متغیرهای شش گانه نشاط اجتماعی نیز می‌گوید: متغیرهای چهارگانه‌ تکمیلی فراغت  )تفریح، سفرخودآفرینی و خلاقیت، رسانه‌ها(، جشن‌ها و مراسم جمعی، امنیت و امید در واقع سطوحی از مقوله‌ نشاط است که به نظر می‌رسد در نهایت در هیچ یک از متغیرهای شش گانه‌ گزارش جهانی نشاط، موضوع بحث و بررسی قرار نمی‌گیرند؛ در حالیکه هر تحلیلی از پدیده نشاط باید این چهار متغیر را نیز مدنظر قرار دهد.

رتبه ایران در نشاط اجتماعی

کارشناس سلامت روان وزارت بهداشت همچنین با اشاره به نتایج گزارش «نشاط اجتماعی سازمان ملل متحد» در سال ۲۰۱۶،  نمره نشاط در ایران را  ۱۰۵ اعلام می‌کند و می‌افزاید: این گزارش حاصل زمینه‌یابی وضعیت جهانی نشاط در بیش از ۱۵۰ کشور است و وضعیت هر کشور را در شادکامی بر اساس شش شاخص درآمد سرانه، امید به زندگی سالم، آزادی در تصمیم گیری، حمایت اجتماعی، سخاوت و ادراک فساد  مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

به گفته او و بر اساس نتایج این گزارش، بر این اساس جامعه ایران بین کشورهای با چهار رده نشاط بالا، بالاتر از میانگین، پایین‌تر از میانگین و رده پایین، در دسته کشورهای «پایین‌تر از میانگین » قرار می‌گیرد.

خادم نکته نگران‌کننده‌تر این گزارش را این بخش برشمرد که «در بررسی روند نشاط طی دو دوره  ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ و ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵، نمره نشاط در ایران حدود ۵.۷ درصد کاهش پیدا کرده است.»

وی می‌افزاید: این گزارش بر عاطفه مثبت و عاطفه منفی در جامعه نیز تاکید دارد؛ بنابراین کلیه اقدام‌هایی که باعث افزایش عاطفه مثبت و کاهش عاطفه منفی در جامعه می‌شوند، از جمله اقدامات موثر در ارتقای نشاط جامعه هستند. برای افزایش عاطفه مثبت می‌توان برنامه‌ریزی‌های متنوعی را طراحی و اجرا کرد، ولی از طرف دیگر برای کاهش عاطفه منفی، بیشتر باید به "نبایدها" توجه کنیم؛ یعنی چه کارهایی را نباید انجام داد تا عاطفه منفی ایجاد نکنیم؛ زیرا بخش قابل توجهی از عاطفه منفی موجود در جامعه در اثر تصمیم‌ها، اقدامات و خبرسازی‌هایی است که انجام می‌شود.